Java Dilinde Nesne ve Sınıf Kavramı
01-01-2014
Bir nesne gerçek dünyadaki bir varlığı temsil eder. Örneğin, bir öğrenci, bir masa, bir daire, bir buton vs nesne olarak ifade edilir. Çünkü bu varlıkları diğerlerinden ayıran özellikler vardır. O halde nesne eşsizdir.
Nesneni durumu data field’ler tarafından, property’ler tarafından temsil edilirken, nesnenin davranışı metodlar kümesiyle temsil edilir.
Bir sınıf ise nesnenin durumu ve davranışını tanımlayan bir plan, taslaktır. Yani sınıfa baktığımız zaman ondan yaratılacak nesnenin nasıl davranacağını, sınıf içindeki metodlara göre anlayabiliriz.
Nesne ile Sınıf arasındaki ilişkiyi şu şekilde örnekleyebiliriz: 50 daireden oluşan bir binanın tasarlanması yapıldıktan sonra bu tasarıma göre dairelerin yapılması işlemini düşünelim. Burada inşaat mühendisi öncelikle binadaki dairelerin tasarımını bir kağıda çizer, daha sonra bu tasarıma göre dairelerın inşaatına başlanır ve bu daireler kullanıma hazır hale getirilir. Nesne tabanlı programa dilinde bu işlemi temsil etmek istersek; İnşaat mühendisi’nin çizdiği tasarım Sınıf, bu tasarımdan oluşan daireler ise nesne olarak ifade edilir. Yani tasarım soyut, tasarımdan oluşturulan yapılar(daireler) ise somuttur. O halde Sınıf soyut, nesne ise somuttur.
Nasıl ki C kodları yazmadan önce bir plan yapıyorsak yani şu fonksiyonları kullanayım gibi, Java’da da programı yazmadan önce hangi sınıfları kullanacağımıza ve bu sınıflar içerisinde hangi metodlar, değişkenler(data field) olacağını belirlememiz gerekir. UML diagram bunu sağlamaktadır.
UML Diagram Çizme Adımları:
1) İlk kısma Sınıf adı yazılır
2) İkinci kısma data field(Sınıf değişkenleri) yazılır
Java JDK kütüphanesinde binlerce sınıf bulunmaktadır. Bu sınıflardan biri de Date sınıfıdır. Date sınıfında işimize yaracak bir çok metod bulunmaktadır.
Date Sınıfı:
• java.util.Date import edilir.
• Zamanı döndermek için toString() metodu kullanılır
Random Sınıfı: Hatırlarsak Math.random() metodu bize 0 ile 1 arasında double değerler üretiyordu. Rastgele sayılar üretmeyi sağlayan bir çok metod Random sınıfında vardır.
Örnek:
Nesneni durumu data field’ler tarafından, property’ler tarafından temsil edilirken, nesnenin davranışı metodlar kümesiyle temsil edilir.
Bir sınıf ise nesnenin durumu ve davranışını tanımlayan bir plan, taslaktır. Yani sınıfa baktığımız zaman ondan yaratılacak nesnenin nasıl davranacağını, sınıf içindeki metodlara göre anlayabiliriz.
Nesne ile Sınıf arasındaki ilişkiyi şu şekilde örnekleyebiliriz: 50 daireden oluşan bir binanın tasarlanması yapıldıktan sonra bu tasarıma göre dairelerin yapılması işlemini düşünelim. Burada inşaat mühendisi öncelikle binadaki dairelerin tasarımını bir kağıda çizer, daha sonra bu tasarıma göre dairelerın inşaatına başlanır ve bu daireler kullanıma hazır hale getirilir. Nesne tabanlı programa dilinde bu işlemi temsil etmek istersek; İnşaat mühendisi’nin çizdiği tasarım Sınıf, bu tasarımdan oluşan daireler ise nesne olarak ifade edilir. Yani tasarım soyut, tasarımdan oluşturulan yapılar(daireler) ise somuttur. O halde Sınıf soyut, nesne ise somuttur.
Örnek:
İkinci satırda tanımlanan radius değişkeni data field olarak adlandırılır
Üçüncü satırda default constructor tanımlanmıştır
Beşinci satırda parametreli constructor tanımlanmıştır
Diyelim ki bir program yazıyoruz, bu programda sadece yarıçap girip bize dairenin alanını dönderen bir kod lazım. Circle isimli bir sınıfımız var. Başka bir sınıf içerisinde Circle sınıfında bulunan getArea() metodunu çağırmak istiyoruz. Ne yapmamız gerek?
Cevap: Circle sınıfından bir tane nesne yaratmalıyız. Sonra nesneAdi.getArea(); diyerek bu metodu çağırmış oluruz.
Fakat bir sorun var: getArea() metodu parametre almıyor. Ben yarıçap değerini nasıl yollayacağım? Hatırlarsak önceki derslerimizde constructor metodlarından bahsetmiştik. Bu metod sınıf ismi ile aynı oluyordu. Parametreli olan constructor ile sınıfların data field’lerine yani değişkenlerine değer atayabiliyorduk. Burada da aynısını yapacağız:
Hatırlarsak new ile yaratılan her şey referans değişkendir. Yani bir pointer’dır. Bu örneğimizde de myCircle bir pointer’dır. new Circle() denildiği zaman Circle sınıfında tanımlanan tüm kodlar memory’e yükleniyor. Eğer tekrar new Circle() dersek yine aynı kodlar memory’nin farklı kısmına yüklenecektir.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 | public class Circle{ private double radius=1.0; public Circle(){ } public Circle(double radius){ this.radius=radius; } public double getArea(){ return radius*radius*Math.PI; }} |
Üçüncü satırda default constructor tanımlanmıştır
Beşinci satırda parametreli constructor tanımlanmıştır
Diyelim ki bir program yazıyoruz, bu programda sadece yarıçap girip bize dairenin alanını dönderen bir kod lazım. Circle isimli bir sınıfımız var. Başka bir sınıf içerisinde Circle sınıfında bulunan getArea() metodunu çağırmak istiyoruz. Ne yapmamız gerek?
Cevap: Circle sınıfından bir tane nesne yaratmalıyız. Sonra nesneAdi.getArea(); diyerek bu metodu çağırmış oluruz.
Fakat bir sorun var: getArea() metodu parametre almıyor. Ben yarıçap değerini nasıl yollayacağım? Hatırlarsak önceki derslerimizde constructor metodlarından bahsetmiştik. Bu metod sınıf ismi ile aynı oluyordu. Parametreli olan constructor ile sınıfların data field’lerine yani değişkenlerine değer atayabiliyorduk. Burada da aynısını yapacağız:
1 2 3 4 5 6 7 | public class FindCircleArea{ public static void main(String[] args){ Circle myCircle=new Circle(3.45);//parametreli constructor aracılıyla nesne yaratıldı. double myCircleArea=myCircle.getArea(); System.out.println(myCircleArea); }} |
UML Diagramı:
Circle Sınıfının UML Diagramı:
| Circle |
| radius: double |
| Circle() Circle(radius: double) getArea(): double |
Nasıl ki C kodları yazmadan önce bir plan yapıyorsak yani şu fonksiyonları kullanayım gibi, Java’da da programı yazmadan önce hangi sınıfları kullanacağımıza ve bu sınıflar içerisinde hangi metodlar, değişkenler(data field) olacağını belirlememiz gerekir. UML diagram bunu sağlamaktadır.
UML Diagram Çizme Adımları:
1) İlk kısma Sınıf adı yazılır
2) İkinci kısma data field(Sınıf değişkenleri) yazılır
3) Üçüncü kısma ise metod isimleri yazılır.
Örnekte görüldüğü gibi double ifadesi radius değişkeninin türünün double olduğunu ifade eder. getArea(): double demek ise bu metodun double değer döndereceğini ifade eder.
Not: UML diagram çizerken şuna dikkat etmeliyiz: Bizim yazdığımız kodları bilmeyen bir kullanıcı çizdiğimiz UML diagrama göre metodları kullanabilmelidir. Yani getArea(): double yerine sadece getArea() demiş olsaydık, kullanıcı bu metodun ne tür değer dönderdiğini nasıl anlayacaktı? Bu metodtan dönen değeri int değişkeninde mi tutacak yoksa double değişkeninde mi tutacak? Fakat getArea(): double denildiği zaman kullanıcı anlar ki bu metod double bir değer döndermektedir.
Bazı Önemli Sınıflar
Örnekte görüldüğü gibi double ifadesi radius değişkeninin türünün double olduğunu ifade eder. getArea(): double demek ise bu metodun double değer döndereceğini ifade eder.
Not: UML diagram çizerken şuna dikkat etmeliyiz: Bizim yazdığımız kodları bilmeyen bir kullanıcı çizdiğimiz UML diagrama göre metodları kullanabilmelidir. Yani getArea(): double yerine sadece getArea() demiş olsaydık, kullanıcı bu metodun ne tür değer dönderdiğini nasıl anlayacaktı? Bu metodtan dönen değeri int değişkeninde mi tutacak yoksa double değişkeninde mi tutacak? Fakat getArea(): double denildiği zaman kullanıcı anlar ki bu metod double bir değer döndermektedir.
Bazı Önemli Sınıflar
Java JDK kütüphanesinde binlerce sınıf bulunmaktadır. Bu sınıflardan biri de Date sınıfıdır. Date sınıfında işimize yaracak bir çok metod bulunmaktadır.
Date Sınıfı:
• java.util.Date import edilir.
• Zamanı döndermek için toString() metodu kullanılır
Random Sınıfı: Hatırlarsak Math.random() metodu bize 0 ile 1 arasında double değerler üretiyordu. Rastgele sayılar üretmeyi sağlayan bir çok metod Random sınıfında vardır.
Örnek:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 | public class RandomGenerator{ public static void main(String[] args){ Random rnd=new Random(3);//Buradaki 3 seed'tir. rnd.nextInt();//Rastgele bir integer sayi donderir rnd.nextDouble();//Rastgele bir double sayi donderir rnd.nextFloat();//Rastgele bir float sayi donderir rnd.nextBoolean();//Rastgele bir boolean donderir. true veya false donderir rnd.nextLong();//Rastgele bir long deger donderir. }} |
Sınıfların Data Field’lerini Static Yapmak
Circle sınıfının data field’inde radius değişkeni vardı. Bu değişken double radius şeklinde tanımlanmıştı. Bu değişkeni static yapmak için yani nesne yaratmadan bu değişkeni SınıfAdi.degiskenAdi seklinde kullanabilmek için double keyword’ten önce static yazmak gereklidir:
double radius;/*nesne yaratildiktan sonra nesneAdi.radius; şeklinde çağrılır.*/
static double radius;/*nesne yaratilmadan SinifAdi.radius; şeklinde çağrılır*/
Hatırlarsak Math.PI şeklinde bir ifade kullanmıştık. Sizce bu ifade bize ne dönderir?
Math bir sınıf adı
PI değişkenindeki tüm karakterler büyük harfle yazıldı için bir CONSTANT değişken demektir. SinifAdi.PI şeklinde kullanılmış. O halde PI bir static değişkendir. Hem static hem de constant bir değişken nasıl tanımlarız?
Cevap: final static double PI=3.141592653589;
Math sınıfında PI sayısı bu şekilde tanımlanmıştır.
Peki neden constant tanımladık? Çünkü bir sınıf içerisinde PI sayısını kullanırken bu sayıya yeni bir değer atanmasını önlemek için. Yani Math.PI=3.14; tarzında kullanılmasını engellemek için final keyword ile PI değişkeni constant yapılmıştır.
Circle sınıfının data field’inde radius değişkeni vardı. Bu değişken double radius şeklinde tanımlanmıştı. Bu değişkeni static yapmak için yani nesne yaratmadan bu değişkeni SınıfAdi.degiskenAdi seklinde kullanabilmek için double keyword’ten önce static yazmak gereklidir:
double radius;/*nesne yaratildiktan sonra nesneAdi.radius; şeklinde çağrılır.*/
static double radius;/*nesne yaratilmadan SinifAdi.radius; şeklinde çağrılır*/
Hatırlarsak Math.PI şeklinde bir ifade kullanmıştık. Sizce bu ifade bize ne dönderir?
Math bir sınıf adı
PI değişkenindeki tüm karakterler büyük harfle yazıldı için bir CONSTANT değişken demektir. SinifAdi.PI şeklinde kullanılmış. O halde PI bir static değişkendir. Hem static hem de constant bir değişken nasıl tanımlarız?
Cevap: final static double PI=3.141592653589;
Math sınıfında PI sayısı bu şekilde tanımlanmıştır.
Peki neden constant tanımladık? Çünkü bir sınıf içerisinde PI sayısını kullanırken bu sayıya yeni bir değer atanmasını önlemek için. Yani Math.PI=3.14; tarzında kullanılmasını engellemek için final keyword ile PI değişkeni constant yapılmıştır.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 | public class Foo{ int i=5; static int k=2; public static void main(String[] args){ int j=i; //Hatalı. Çünkü static metod içinde static olmayan bir değişken çağrılamaz. i static degil m();//Hatalı.Çünkü static metod içinde static olmayan bir metod çağrılamaz. m() static degil } public void m(){ i=i+k+m2(i,k);//Hata yok. static olmayan bir metod içinde static metod çağrılabilir } public static int m2(int a, int b){ return (int)(Math.pow(i,j)); }} |
